We spraken Etienne Clinquart, die als CEO van Groven + en voormalig voorzitter van de Federatie Aluminium Constructeurs (FAC) perfect weet wat er in de sector leeft. Hij richtte Groven+ in 1998 op. De groep is gespecialiseerd in de realisatie van gordijngevels, ramen, structurele glasconstructies, koepels en aluminium plaatwerk in al zijn vormen. Een technische visie staat hier centraal en er wordt dan ook gebruik gemaakt van de meest vooruitstrevende technieken. Etienne was negen jaar lang voorzitter van de FAC en mag zich dus gerust een ervaringsdeskundige noemen.

“Ik heb het altijd een heel leuk en spannend beroep gevonden en heb met hart en ziel alle aspecten van het materiaal en de sector leren kennen. Van het technische over het financiële tot het commerciële. Ogenschijnlijk is aluminium schrijnwerk nog steeds hetzelfde, toch is er de voorbije twintig jaar enorm veel veranderd.”

Van een functioneel product naar een prestatiegericht systeem

“In de jaren ’80 en ’90 moest een raam vooral functioneel zijn. Je moest het kunnen openen en sluiten en het moest wind- en waterdicht zijn. Ik herinner me nog de tijd dat er geen eensgezindheid was over het gebruik van thermische onderbrekingen. Het is vandaag ondenkbaar, maar toen was nog niet iedereen overtuigd van het belang ervan. Tegen het einde van de jaren ’90 begon thermische isolatie een steeds belangrijker begrip te worden. De normen en eisen werden steeds strenger. Met de passiefbouw werden enorme isolatiewaarden voor het schrijnwerk opgelegd, in combinatie met zeer strenge eisen op gebied van de luchtdichtheid. Er kwamen ook nog andere thema’s aan het bod  zoals akoestische isolatie en brand- en inbraakwerendheid.

Vandaag is er aluminium schrijnwerk verkrijgbaar dat voldoet aan de brandweerstandsklasse EI 30 of EI 60. Op vlak van inbraakwerendheid haalt aluminium schrijnwerk vandaag klasse RC3/4. Tegen de verwachting in wist aluminium telkens weer tegemoet te komen aan de nieuwe uitdagingen. Een verwerker kreeg er ook heel wat nieuwe verantwoordelijkheden bij. Hij moet er garant voor staan dat zijn product tegemoet komt aan de normen die voor dat specifieke project gelden.”

Duurzaamheid centraal

Vandaag zien we dat er meer aandacht komt voor duurzaamheid in al zijn facetten. “In eerste instantie werd de performantie van de systemen verbeterd om een woning of gebouw minder te moeten verwarmen en zo energiekosten te besparen. Dat was waar duurzaamheid om draaide. Vandaag is er ook veel meer aandacht voor de oorsprong van de materialen en de recycleerbaarheid.”

Aluminium heeft hier met wat nadelen en vooroordelen af te rekenen. Je kunt er niet omheen dat het productieproces erg milieubelastend is. “Een tekort aan aluminium zal er niet snel zijn. Het wordt gewonnen uit bauxiet wat overvloedig aanwezig is. De omzetting van bauxiet naar aluminium is voorlopig inderdaad een energie-intensief en milieubelastend proces. Anderzijds laat aluminium zich gemakkelijk en eindeloos recycleren. Een cradle-to-cradle verhaal is hier perfect mogelijk en we evolueren ook in die richting. Er zijn vandaag al systeemhuizen die voor bepaalde producten kunnen garanderen dat ze volledig op basis van gerecycleerd aluminium gemaakt worden.”

Dynamische gevels

We reizen even naar de toekomst. Een andere (r)evolutie die zich aandient, is immers de opkomst van dynamische gevels.

“De volgende stap in de energetische optimalisering zijn gevels die zich automatisch zullen aanpassen aan de omgeving. Immers geen enkele gevel werkt optimaal gedurende de verschillende seizoenen. De gevel zal in toenemende mate uitgerust worden met elektronische snufjes, zodat bijvoorbeeld de licht- en energietransmissie zich kunnen aanpassen aan de klimaatomstandigheden buiten. Bij glas is deze trend al zichtbaar. Er zijn vandaag fabrikanten die glas aanbieden met variabele parameters in functie van de lichtinval. Is er veel lichtinval dan wordt het donkerder en weerkaatst het licht. Is er minder zonlicht, dan wordt het transparanter zodat het aanwezige licht maximaal kan binnenvallen. Energieopwekking met bijvoorbeeld het inwerken van fotovoltaïsche cellen in de gevel is een andere trend die er zit aan te komen.”

Esthetiek belangrijker dan ooit

Slanke profielen zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld, dat merkt Etienne ook. “Vandaag zijn er de elegante minimal windows, waarmee we eigenlijk tegen onze winkel spreken want er komt niet meer veel aluminium aan te pas”, lacht hij.

“We kunnen nu hele slanke profielen maken, die nog steeds voldoen aan de strenge thermische eisen. Het is een echte nichemarkt geworden waarbij we een goed alternatief kunnen aanbieden voor staal. Op dit vlak durf ik wel te stellen dat aluminium een voordeel heeft ten opzichte van pvc en hout, met die materialen is het moeilijker om heel slanke profielen te maken. Op vlak van afwerking kan je met aluminium alle kanten op. Het is echt ongelooflijk hoe de kwaliteit van de coatings de afgelopen jaren verbeterd is. De vergeling die vroeger soms wel eens optrad, is echt verleden tijd.”

Een laatste evolutie op vlak van design is die naar onzichtbaar beslag. “Opbouw is verleden tijd, scharnieren en beslag worden nu onzichtbaar gemonteerd zodat je een heel elegant en strak resultaat krijgt.”

Gedeeltelijke automatisering

Midden de jaren ’90 deden de cnc-bewerkingscentra hun intrede, wat de efficiëntie van het productieproces enorm heeft verhoogd.

“Het zagen, boren en frezen van de profielen kon vanaf dan computergestuurd verlopen. Vandaag heeft elke zichzelf respecterende ramen- en deurenbouwer wel een of twee cnc-machines in zijn atelier staan. Er wordt ook steeds vaker geïnvesteerd in de automatische aan- en afvoer van de profielen en semiautomatische montagelijnen. Toch kan het maken van aluminium ramen en deuren voorlopig nog niet volautomatisch verlopen. De hoeken moeten namelijk met elkaar verbonden worden en geen enkele machine kan dit vandaag op een kwalitatieve automatische manier. Bij pvc is dit wel het geval waardoor de productie nog veel efficiënter verloopt en grotendeels in handen is van industriële ramenbouwers. Een kleinere verwerker maakt zelf geen schrijnwerk in pvc meer.” 

Internationalisering en oneerlijke concurrentie

Het brengt ons bij de toegenomen internationalisering en bijhorende oneerlijke concurrentie.

“Ramen worden inderdaad steeds vaker in Oost-Europese landen aangekocht. Twintig jaar geleden werden alle ramen en deuren nog in België gemaakt, vandaag is dat absoluut niet meer het geval. De producten en systemen uit die landen zijn echter niet altijd even kwalitatief. Het gaat om gestandaardiseerde ‘low cost’ producten, die bijvoorbeeld niet altijd voldoen aan de Belgische EPB-eisen. Ik denk dat we deze tendens niet meer kunnen ombuigen, maar de kwaliteit zal wel moeten  verbeteren. De CE-markering zou hierin moeten helpen, maar het gaat traag en is voorlopig een veel te vrijblijvend verhaal. Daarom heeft de FAC een eigen keurmerk in het leven geroepen. Op die manier kunnen we aantonen dat de producten en systemen die het keurmerk dragen voldoen aan alle geldende normen en richtlijnen.”

Kenniskloof

De huidige uitdaging is volgens Etienne voldoende geschoolde mensen vinden, met een degelijke technische kennis van aluminium of toch tenminste een grote interesse.

“Men dacht lang dat het moeilijk tot onmogelijk zou zijn om met aluminium tegemoet te komen aan de eisen op vlak van duurzaamheid, maar als je de juiste mensen hebt, is alles mogelijk. Men probeert de kenniskloof op te vangen met meer informatica en digitalisering, maar in de bouwsector blijf je in ateliers en op werven volgens mij toch ook een gedegen vakkennis nodig hebben. De FAC organiseert zelf ook opleidingen om de ergste nood op te vangen, maar we moeten hier met de hele sector over waken. In het buitenland zullen de lonen op termijn stijgen waardoor er weer meer werk onze richting zal uitkomen. We moeten er dan wel de mensen voor hebben natuurlijk.”